M-47’den Leopard’a Zırhlı Birliklerimizde Kullanılan Tank Tipleri
Levent Başara



Sitemize yeni eklenen, Özkan’ın yaptığı Türk zırhlı araçlarının ve tank müzesi fotoğraflarının ilginizi çektiğini tahmin ediyorum. Hazır ilgi bu tarafa kaymışken bu araçların Kara Kuvvetleri Komutanlığı envanterindeki hikayesine ilişkin elimdeki bilgileri sizlerle paylaşmak istedim. Umarım bu bilgiler faydalı olur. Askerlik hizmetimi Tank Asteğmen olarak yerine getirirken, ilk eğitimi aldığım Ankara Zırhlı Birlikler Okulu’nda, görevim gereği, envanterimizdeki tank tiplerini yakından tanıyıp, birbirlerinden ayırt etmek amacıyla bazı notlar tutmuştum. Diğer taraftan, kendimi bildim bileli askeri uçaklarla ilgilenmiş olmama rağmen, ne yalan söyleyim, zırhlı araçlar o zamanlar epey ilgimi çekti. Hatta askerliğim süresince, envanterimizdeki belli başlı zırhlı araç tiplerinin 1/35 modellerini alarak, bunların montajlarını bile yaptım. Malesef daha sonra, bu tank modellerini boya aşamasındayken Özkan’a devretmek durumunda kaldım. Galiba tanklara olan ilgim bir askerlik hevesiydi... Aşağıda vereceğim bilgilerin tamamen doğru olduğunu ne yazık ki iddia edemeyeceğim. Dediğim gibi benim esas faaliyet alanım askeri havacılık olduğu için bu bilgileri bize verilen ders notlarından ve kendi gözlemlerime dayanarak derledim. Bahsettiğim tank tiplerinin ilk üçü hariç, hepsini yakından görme ve inceleme fırsatı bulduğum için de kendimi gerçekten çok şanslı sayıyorum. Zırhlı Birlikler Okulu bu açıdan bir cennetti. Gerçi başka açılardan bize cehennemi yaşattılar ama orası ayrı bir hikaye... Arazi olma faaliyetlerimizde, soluğu bu tankların yanında aldığım için, bir modelci gözüyle hem bu araçların dışarıdan bakıldığında farklı taraflarını saptadım hem de değişik açılardan fotoğraflarını çekme fırsatım oldu. Daha sonra, çektiğim bu fotoğrafları sitemize koymak sanırım zırhlı araçlarla ilgilenen modelcilerin çok işine yarayacak. Bir sonraki hedefimse, daha sonra yeri değiştirilen ve düzenlenen Tank Müzesi’ni ziyaret edip bir güncelleme yapmak olacak.

M-47 Patton

En eski tankımızdır. Artık envanterimizde bulunmamaktadır. Belli başlı zırhlı birliklerde “anı tankı” olarak karargaha yakın yerlerde ya da birlik sınırları içinde bir tepenin üstüne yerleştirilmiş bir halde görülebilir. 90 mm’lik topu vardır. Kıbrıs’ta, sabit mevzilerde, toplarının ateş gücünden faydalanmak amacıyla toprağa gömülmüş M-47 tanklarının bulunduğu bilinmektedir.

M-48

Envanterimize M-47 tanklarından sonra girmiştir. 90 mm’lik topu vardır. Bu tankların tamamı modernize edilerek yeni isimler almışladır.

M-48A1

Bu tankın önünde bir kepçe bulunmaktadır. Zırhlı birliklerimizde mevzi kazmak için Dozer niyetine kullanılmaktadır.

M-48A2

Bu tank “Köprücü Tank” olarak anılmaktadır. Bu tankın şasisi üzerinde bir köprü kurma teçhizatı bulunmaktadır.

M-48A2C

M-48A2C tankı benzin motorlu olmasıyla ayırt edilmektedir. 90 mm’lik topu vardır. Her kıtada 1 adet bulunur ve “Atış Tankı” olarak kullanılır. Bu tanklar ayrıca Güneydoğu’da kullanılmak üzere Jandarma Genel Komutanlığı emrine de verilmiştir. Sabit olarak, Jandarma karakollarının korunmasında gece görüş sistemlerinden faydalanılmıştır (Bu tankların benim zamanımda gövde ve namlu ömürleri artık tükenmişti. Belki de çoktan envanterden çıkarılmışlardır). KKK, elindeki 90 mm tank mermisi stoğunu yıllarca bu tanklarla eritmiştir. Belirgin özelliği; 3 adet istikamet makarası olmasıdır.

M-48T5

M-48T5, envanterimize giren ilk M-48 tanklarının Alman yardımı kitlerle modernize edilmiş tipidir. Benzin motorludur. Bu tank artık birliklerde bulunmamaktadır. Ankara’daki Zırhlı Birlikler Okulu’nda, “Tank Şöför Eğitim Tankı” olarak kullanılan bu tankın en belirgin özelliği, yanlarında bulunan çamurluklar ve ana kuledeki ön zırh bloğudur.

M-48A5T-1

T-1, envanterimizdeki M-48A1 tanklarının Amerikan kitleriyle modernizasyonu sonucunda ortaya çıkan tipdir. Dizel motorludur. NATO standardı 105 mm’lik topa kavuşan bu tankımızın en belirgin özelliği üzerindeki M1 komutan kulesidir. Uçaksavar topu, bu kulenin içinden idare edilir. M-48A5T-1’in 5 adet istikamet makarası vardır. Ayrıca bu tanklarda telemetre çakıştırmalı nişangah mevcuttur.

M-48A5T-2

Bu tankımız da, M-48A1’lerin Amerikan kitleriyle modernizasyonu sonucunda ortaya çıkarılmıştır. Dizel motorludur. Bu tankın topu da 105 mm’liktir (M-48A5T-2’nin bize Zırhlı Birliklerimiz’deki en modern tank olduğu söylenmişti. Şimdi durum nedir bilemiyorum). Üzerinde lazer telemetre ve termal gece görüş sistemi bulunmaktadır. Atış Kontrol Sistemi, Amerikan M-1 Abraams tanklarıyla aynıdır. Bu tankın en belirgin özelliği, top namlusunun dengeli soğumasını sağlayan, fiberglas termal namlu kılıfının bulunmasıdır. M-48A5T-2’lerde M-48 komutan kulesi vardır. Yani uçaksavar topu kulenin dışına çıkılarak idare edilebilir. Ayrıca bu tanklarda, diğer modern tanklarda bulunan rüzgar algılayıcısı vardır. T-2’lerde 5 adet istikamet makarası mevcuttur. Bu tankı T-1’lerden ayırt etmek için komutan kulesine, namludaki termal kılıfa ve rüzgar algılayıcısına bakmak gerekmektedir.

M-60A1

Bu tanklar ABD yardımı olarak envantere girmişlerdir. 105 mm’lik topları vardır. Teknik özellikleri M-48A5T-1’lere benzer. M-48 tanklarından önemli farkları; 3 adet istikamet makarasının bulunması ve tankın ön bölümünün bombeli değil düz olmasıdır. Bunun dışında M-60’ların kulesi biraz daha büyüktür. Bu tanklarda telemetre çakıştırmalı nişangah bulunmaktadır.

M-60A3

M-60A1’lerle beraber, daha modern olan M-60A3 tankları da ABD Deniz Piyadeleri tarafından hibe edilmişlerdir. 105 mm’lik topu vardır. Teknik özellikleri M-48A5T-2’lere benzer. 3 adet istikamet makarası vardır ve aynı M-48A4T-2 tankındaki gibi M-60A3 tankının da termal top namlu kılıfı vardır. Yine aynı şekilde rüzgar algılayıcısı da mevcuttur.

Leopard 1A1

Bu tank Almanya’dan alınmıştır. 105 mm’lik topu vardır. Gece görüş sistemi bulunmamaktadır. Kulenin önünde büyükçe bir ışıldak vardır. Bu tankın kulesi döküm zırhdır ve çevresinde ek zırh tabakaları yerleştirilmiştir. Bu tank, ilk Leopard modelinin biraz modifikasyona uğramış halidir.

Leopard 1A4

Bu tank, Leopard 1A1 ile hemen hemen aynı özelliklere sahiptir. Üzerinde 105 mm’lik top vardır. Sadece Keşan, Uzunköprü ve Topkule’deki birliklerde bulunmaktadır.

Leopard 1A3T1-T2

Envanterimizdeki en modern Leopard modelidir. Üzerinde ikinci nesil gece görüş sistemi bulunmaktadır. Kulesi daha geniş ve köşelidir. Bu tanklar sadece 1. ve 3. Zırhlı Tugay’larda bulunmaktadır.