Püskürtmeli boyama tekniğinin ilk mağara resimlerine kadar uzandığı bilinmesine karşın, günümüzün modern tabancalarıyla aynı prensipte çalışan ilk tasarım Charles Burdick tarafından icat edilmiş olup kullanılan sisteme ait ilk patent 1893 senesinde Thayer&Chandler firması tarafından alınmıştır. Tasarım prensibi, boyanın basınçlı bir sistemle kalem benzeri bir yapı yardımıyla yüzeye püskürtülmesidir.
Modelcilikte boya tabancası kullanımı modeli boya olarak gerçeğe daha yakınlaştırdığı için tercih edilir, keza fırçayla boyamada elde edilemeyecek sonuçları elde eder. Model yapımına yeni başlayan herkesin elbet bir gün yolu boya tabancasıyla kesişecektir. Bu noktada maliyet ve amaç orantısı dahilinde yapılması gereken seçim kişinin ilerki adımları atarken karşılaşacağı zorlukları belirler.
Forumlarda en çok karşılaştığımız soru bu seçim aşamasındaki modelcilerden gelir; hangi boya tabancasını (- pistoleyi; tatbiki güzel sanat orijinli bu kelime hem boya tabancası için kullanılır hemde eğri çizgiler çizmeye yarayan cetvel için)(-airbrush'ı: aletin ingilizce ismi olup genelde bizde de kullanılır) almalıyım?
Bu soruya elimizden geldiği kadarıyla yanıt vermek için Arkut'la (copilot_clumsy) elimizdeki pistoleleri toparlayıp eşit şartlarda karşılaştırmaya karar verdik, pistole arsenalimizde bulunmayan VJR'yi bize test için veren sevgili Kaan Kurdoğlu'na (Lonewolf) da teşekkür ederiz. Karşılaştırmanın sağlıklı olabilmesi için 10 tabancayı ikisi eşit şartlarda olmak üzere üç adet testten geçirdik. Kullanılan pistolelerin bazıları için modelciden ziyade grafikerleri hedef kitlesi olarak almış. Yüksek maliyetleri ve bulunabilirlikleri bir miktar sorun teşkil etse de emsal teşkil etmesi bakımından test aşamasında onları es geçmedik.
Kullanılan tabancalar; Devilbiss Sprite, Paasche VJR, Sotar 2020, Aerograph Super 93, Aztek 470, Iwata Custom Micron B, Badger 100G, Iwata HPBH, EFBE A ve Olympos SPB.
Test üç aşamadan mütevellit;
1. Akrilik boya testi: Basınç bütün tabancalar için aynı tutuldu, aynı şişe içinde inceltilmiş boya kullanıldı
Renk : Koyu yeşil
Boya : Gunze Sangyo
İnceltici : Gıdalık etil alkol; Tekel bayiinde MEY üretimli olarak bulunabilir
Basınç : 0,85 Bar
Kıvam : Süt kıvamı
2. Enamel boya testi: Basınç bütün tabancalar için aynı tutuldu, aynı şişe içinde inceltilmiş boya kullanıldı
Renk : Flanker mavisi
Boya : Testors Modelmaster II
İnceltici : Lacquer tiner
Basınç : 0,80 Bar
Kıvam : Süt kıvamı
3. Limit testi : Pistoleye göre basınç ve kıvam ayarlaması yapıp model boyalarında verebilecekleri maksimum performans testi; direkt geniş yüzeyli kamuflaj ve tek renkli geniş yüzey boyamadan ziyade benek, alacalı bulacalı kamufle, eskitme türevi atraksiyonlara yönelik. (model boyası diye belirtilmesinin sebebi, mürekkeple gerçek performansını veren bazı pistolelerin model boyasını ne kadar inceltirseniz inceltin tatmin edici sonuçlara ulaşamadığını gördük)
Renk : Kırmızı
Boya : Gunze Sangyo
İnceltici : Gıdalık etil alkol; Tekel bayiinde MEY üretimli olarak bulunabilir
Basınç : Değişken
Kıvam : Çoğunda neredeyse haznenin dibi görünecek bir şeffaflıkta
Kullanılan zemin milimetrik (çizili kareler 1 milimetreye 1 milimetredir) kağıt mantığıyla hazırlanmış bir kağıt.
Devilbiss Sprite
Kendisiyle ilk tanışmam 1990 senesiydi yanılmıyorsam, ilk ödülümü kazanmama vesile olmuştu. İlk pistole cehaleti, etrafta bilen insanların azlığı ve internetin olmayışı sebebiyle iki tanesini çeşitli sebeplerle heba etmiştim.
Kullanım olarak tetiğiyle ilgili bazı problemler mevcut, bu tetiğin yay mekanizmasının sertliğinin tetiğe sertlik olarak yansımasından kaynaklanıyor. Bunun yanında iğneucunun kısa ve küt olması da atılan boyanın genişliğinin ayarlanması konusunda alışkın olunmadığı sürece zorluk çıkarabiliyor. Öte yandan tetik kilidi sayesinde istendiğinde single action olarak kullanılabiliyor.
Plastik aksamı temizlik esnasında dikkat gerektiriyor. Selulozik kullanımlarda uzun vadede meme eriyebiliyor (bu handikap testteki bütün pistoleler için aşağı yukarı geçerli).
Boyayı homojen atıyor, hava boya karışımında boya daha yoğun olduğu için tek sefer kapatıcılığı oldukça iyi (aynı çizgiden çok defa geçmeyi önlüyor). Enamel kullanımda nokta atımlarda overspray (hedef noktanın etrafına minik istem dışı noktalar atması) yapıyor. Akrilik kullanımda bu overspray gözle görülür derecede azalıyor. 1/48'de ölçekli kamuflaj atmaya uygun. iğne koruyucusu sökülebildiği için yüzeye istediğiniz kadar yaklaşabiliyorsunuz (ne kadar risk almayı sevdiğinize bağlı)
Temizliğini aksatmamak gerekiyor
Not: haznesinin üstünde kapak varken yere düşürmeyin, hazne çatlıyor, hoş değil
Paasche VJR
Arkut'la ilk defa test etme olanağımız oldu, beklentilerimizin çok üstünde bir performans verdi, Arkut'un deyimiyle "adı bilinmeyen ünlü".
Tetiğin yolu uzun ve oldukça yumuşak, iğnesi uzun, bu sayede kalınlıkta hassas ayar yapılabiliyor. Tetik kilidi olduğu için single action olarak da kullanmak mümkün. Kafa kısmında memede conta olmadığı için temizliği kolay. Enamel boyada ince atımlarda overspray yapıyor, akrilik kullanımda bunu telafi ediyor. Kırmızı plastik arka kısma görsel olarak ısınamasamda sağladığı hafiflik ele oturan kısımda denge olarak geri dönüyor
VJR'nin tek handikapı haznesinin küçüklüğü, geniş yüzey boyamada doldurma işlemini çok tekrarlatıyor; ama yapı olarak benzerlik gösteren VSR90'da bu sorun değişebilir haznelerle çözülmüş.
Hava/boya oranı tatminkar, kapatıcı boya atıyor. Birde enteresan bir not; ikimizinde farkettiği bir nokta var, tam tanımlamasını kelime olarak yapmak çok güç, boyayı atarken boyanın sanki "aktığını"(dökülmek anlamında değil) hissediyorsunuz, atımı çok yumuşak, değişik bir his.
Sotar 2020
Badger firmasının grafikerlere armağanı. Standart serideki handikapların hepsini bu modelde çözmüşler (iğneucunun uzun olması, iğne koruyucusunun sökülebilmesi gibi diğer Badger modellerinin aksine).
Ergonomisi inanılmaz, tipi de uzay gemisi gibi ama maket boyasıyla performansı içler acısı (standartın üstünde ama mürekkeple verdiği performansa yaklaşamıyor bile). Enamelde de akrilikte de overspray yapıyor. Yalnızca limit testinde gerçek performasının bir kısmına şahit olabildik. Her eve lazım ama kesinlikle standart modelcilik için uygun değil.
Aerograph Super 93
Devilbiss Super 63'ün aerograph firması tarafından Super 93 olarak üretilen versiyonu. İki modelin temel farkları iğne ve kafada kullanılan malzemenin farklılığı. testteki tabanca Super 93E modeli (0.17 kafalı), ama tetik ve yay mekanizması daha rahat kullanım için Super 93S den trampa edildi (0,12 kafa). Devilbiss Sprite'taki olumlu noktaların hepsini daha da gelişmiş olarak barındırıyor. İğnenin küt olmasına rağmen oldukça verimli, overspray etkisi yok denecek kadar az (250 euro civarı fiyata olmasın artık zaten overspray). Kapatıcı boya atarken tükürme yapmıyor. Tetik kilidinin olmaması bir handikap. Arkasının metal olmaması ele dengeli oturmasına olanak sağlıyor.Temizlik esnasında dikkat gerektiriyor.
Aztek 470
Testte kutudan çıkan toprak renkli ince kafa kullanıldı. Hakkını teslim etmek lazım en şık kutuya sahip ama maalesef tek olumlu yanı bu. Normal kıvamdaki boyaya uygunluk göstermedi. Yapı itibariyle pisliğe en kötü tepkiyi veren tabanca, geçici temizlik sonrası gövdede kalabilecek tortular tetik kısmından arkaya kaçtığı zaman direkt sisteme zarar veriyor, bu zararın kullanıcı tarafından giderilmesi de pek mümkün olmuyor. Keza memede kalan pislik de büyük sorun olabilir, tetiğinde boşluk olduğu için oldukça yorucu.
Iwata Custom Micron B
Testte Super 93'e kafa tutan tek tabanca (fiyatı 350 euro civarı olunca doğal).tetiğin sertliği ayarlanabiliyor. Temizlemesi kolay, çizgi ve benek atımında overspray yok denecek kadar az, Ele rahat oturuyor. Hakkında söylenebilecek tek olumsuzluk kafa contası ve iğne contası olarak o-ring kullanılması, maalesef teflon kadar dayanıklı değil.
Badger 100G
Tetiği yumuşak, yeni modellerde iğnesi kısa olduğundan kelli atımda problem yaratıyor. Testteki üst sınıf pistoleleri saymazsak enamel boya performansı diğer pistolelere göre iyi, ama akrilik kullanımda overspray yapıyor. yapısının metal olması sayesinde kötü muameleyi kaldırıyor, ama aynı husus conta takımı ve meme için geçerli değil, uzun kullanım süresi sonunda değiştirilmesi gerekiyor. (genel sistem olarak tetikte özellikle -ki bu tetiğin ileri geri hareketinden kaynaklanıyor- 100 ve 150 serisi, meme takımı olarakda 100, 150 ve 200 serisi için aynı hususlar geçerli). İğne koruyucusu sökülemediği için yüzeye tatminkar bir şekilde yaklaşılamıyor. Hava boya karışım oranında ibre hava tarafında olduğu için tek geçişlerde kapatıcı değil dolayısıyla zaman olarak boyamanın uzun sürmesi dezavantaj olarak gözükse de bazı durumlarda boyama paterninde oluşacak hatadan erken dönülmesine yardımcı olabilir. Arkası aluminyum olanlar ergonomik olarak oldukça iyi ama yeni jenerasyon metal olanlar pistolenin dengesini olumsuz yönde etkiliyor.
Iwata HPBH
Normal kıvamdaki boyaya uyumsuz, hem enamel hemde akrilik kullanımda overspray'i fazla. tetiği yumuşak ve düzgün. Meme gövdeye monte olduğu için meme temizliği zor. Alttan ince hava ayarı yapılabilmesi ve teflon conta ihtiva etmesi ise artıları.
EFBE A
Gene grafikerler için üretilmiş bir tabanca. İğnesi çok küt bu nedenle selulozik kullanıma çok uygun değil, akrilikte daha başarılı bir performans veriyor. Tutuş ergonomisi yeterli ama kafa yapısı nedeniyle iğne zemine yaklaştırılamıyor. Boyayı kesintisiz yumuşak atıyor (Paasche deneyimininde ötesinde bir his veriyor). Meme 0.15 olduğu için en küçük tortular bile alete düşman. Genel modelciliğe uygun olduğu söylenemez.Boya hangi kıvamda olursa olsun atılan çizgilerin kalınlıklarının birbirine çok yakın olması dikkat edilmesi gereken bir husus.
Olympos SP-B
Memesi ince bu yüzden normal olarak süt kıvamında inceltilmiş boyalarda ince çizgilerde tam performans veremiyor, meme gövdeye monte olduğu için aynı temizlik problemleri bu tabancada da mevcut. Tetik sertlik ayarı var. İğne contası O-ring olmasına karşın Iwata HPBH'ın teflon contasına uyumlu.
Limit testi sonuçları:
Devilbiss Sprite : Basıncı çok düşük tutmamak şartıyla boyayı yoğun attığı için çizgiler, benekler ve kamufle hatları net atılabilir.
Paasche VJR : Düşük basınca gelmiyor ama yüksek basıncada Sprite kadar uyumlu değil bu yüzden 1/72 boyamada sorun yaratabilir, ama gölgeleme, renk solması, pislenme, yağlanma vesaire türevi efektler için uygun.
Sotar 2020 : Normal basınçta çok ince boya istiyor.1/48 ölçekte çok ince benek ve eskitme için ideal ama iğne direkt açıkta olduğu için ekstra dikkat istiyor.
Aerograph Super 93 : Uygun basınç ve inceltme oranıyla modelde inanılmaz sonuçlar almak mümkün. Bakımı özen ve deneyim istiyor.
Aztek 470 : Testte geri kalmasına rağmen sonuçlarına kötü demek mümkün değil, iyi antrenmanla güzel sonuçlar almak mümkün
Iwata Custom Micron B : Sprite'lara göre kompresör basınç çıkışı sabit olsa da kafadan daha düşük basınç çıkıyor. Boyayı yoğun atabilmesi artısı, conta problemi ise dezavantajı. Sonuç olarak Super 93 için sarfeilen övgülerin hepsini CMB içinde belirtmek mümkün.
Badger 100G : Boyayı yoğun atamama problemi var boya kapatma süresi bakımından. Beneklerde az, çizgilerde çok overspray yapıyor.Kafa yapısından kaynaklanan iğne yaklaştıramama sorunu mevcut
Iwata HPBH : Düşük basınç istiyor. Atım kalitesi olarak Sprite'la Badger arası.
EFBE A : Maket boyasıyla tam bir hayal kırıklığı, mürekkep haricindeki boyalara uyumsuzluğundan kaynaklanıyor
Olympos SP-B : Güzel (Arkutun tek kelimelik yorumu)
Genel Sonuç :
Bu test dahilinde üç ana sıralama yapmak mümkün: İlk ikisi bütün pistoleleri kattığımız sıralamalar, üçüncüsü ise Turkiye'de aynı fiyat skalası içinde bulunan dört tabancayı kapsayan sıralama.
1. Maket Boyamak için
Aerograph Super 93
Iwata Custom Micron B
Olympos SP-B
Devilbiss sprite
Paasche VJR
Badger 100g
Iwata HPBH
Aztek 470
Sotar 2020
EFBE A
2. Custom Boyamak için
Iwata Custom Micron B
Aerograph Super 93
EFBE A
Olympos SP-B
Sotar 2020
Devilbiss sprite
Iwata HPBH
Paasche VJR
Badger 100g
Aztek 470
3. Maliyet, servis, kullanım kolaylığı ve temin kolaylığı açısından
1. Paasche VJR
2. Devilbiss Sprite
3. Badger 100G (150)
4. Aztek 470
Yukardaki dört tabancalık sıralamada ilk tercihimiz direkt Sprite olmasına karşın uzun vadede yedek parça problemi çıkarabileceğini göz önüne alarak kendisini ikinci sıraya çektik. Özenli kullanımla çok uzun süre giden bir alet. Fiyatı 80-90 Euro artı KDV civarı. Temsilcisi ITM
Paasche VJR kullanım kolaylığı ve aldığı sonuç sayesinde birinci sırayı aldı, çok kısa süre içinde bütün ürün skalasına ulaşmak mümkün olacak. Fiyatı (VJR) 170-190 Ytl arası. Temsilcisi ITM
Bagder 100 serisi enamelde ilk ikiye göre daha sonuç vermekte ama buna karşın son senelerde kullanılan malzemenin kalitesinin düşmesi (iğnelerin uzun ve sivriden küt ve kısaya dönmesi; teflon yerine delrin kullanılmaya başlaması dolayısıyla yedek parçaya çok sık kullanımlarda aynı sıklıkta ihtiyaç duyması, sapta aluminyum yerine pirinç kullanılması, kaplamasının orta vadede soyulması) sıralamada üçüncü sıraya yerleşmesine yolaçtı. 100 150 serisinin fiyatı set çeşidine göre 120 ile 170 YTL arasında yer almakta. Temsilcisi Tamer Özkan - Tersane Model.
Aztek 470 ise ilk üçün kullanım konforunu sağlayamıyor, bakım olarak kendi kiti haricinde pek müdahaleye olanak sağlamıyor. Fiyatı 270 280 YTL arası (full set). Temsilcisi ITM.
Normal kullanımda sabit değerlerde bu dört tabanca birbirine yakın performans vermekte, dolayısıyla aralarındaki farkı modelcinin anlaması için deneyim kazanmış olması şart. Kısacası son sözü esas söyleyen tabancanın kullanıcısı. Bu detayı atlamadan testi istekleriniz doğrultusunda değerlendirmenizi öneririz. Bunun yannda dikkate değer bazı noktalar var pek tabii ki. Mesela, normal boyama için basınçlarda yapılacak küçük bir oynama, kıvamların ,oluşacak olan deneyimle, ayarlanması sonucunda ama az zorlanarak ama çok zorlanarak istediğiniz sonuca ulaşablirsiniz.
Orjinal test kağıtlarına aşağıdaki linklerden ulaşabilirsiniz. A4 sayfaya birebir bastırdığınızda bizim testte kullandığımız materyele ulaşmanız olası.
Enamel testi
Akrilik testi
Limit testi
Arkut Y. Yüksel test aşamasında...
Test ve deneyimler : Arkut Y. Yüksel
Fotoğraflar ve derleme : H.Ufuk Aydıner