Herhalde pervaneli uçakların plastik modellerini yapanlar arasında en çok ilgiyi hiç şüphesiz Alman uçakları çekmektedir. Kim olursa olsun muhakkak maketçilik hayatı boyunca bir tane de olsa kendini İkinci Dünya Savaşı Alman uçağı yapmaktan alıkoyamamaktadır.
Peki nedir bu merakın ve sevginin sırrı?
Diğer ülkelerin uçakları ile karşılaştırdığımızda Almanların elinde çok fazla değişik tipte uçak olduğunu söylemek zor; en azından diğer ülkelerin toplamından. Şunu demek istiyorum, Almanlar, ellerindeki her uçaktan bir sürü alt model üretmişlerdir. Bir Bf-109 uçağının, bir Ju-88 uçağının bir sürü alt modeli bulunmaktadır. Dolayısıyla her görev için aynı tipte değişik modelde uçak kullanılmıştır. Pek tabii bu da kamufle konusunda Almanları çeşitliliğe itmiştir.
İşte maketçilerin sevgisini kazanan da bu renkliliktir. Bir o kadar derin olan Alman kamufle renkleri uygulamaya geçirildiği zaman insana keyif yaşatan bir konudur. Yalnız az önce belirttiğim gibi çok derin olan ve insanı bazen ümitsizliğe iten bir konudur aslında; kafası karışan bir an için mutsuz gibi olsada etraftan edindiği yeni bilgileri değerlendirmeye koyduğu zaman tekrardan o renkli dünyaya dönüş yapar.
Alman uçaklarına duyulan sevgi bundan ibarettir.KULLANILAN RENKLER:
Almanlar tarafından kullanılan renkler çeşitlilik arz etmektedir; hem de fazlasıyla! Aynı rengin bir sürü değişik varyasyonunu görebilirsiniz; aynı numara ama değişik ton! Benzer durum en son Birleşik Devletler Hava Kuvvetlerinde 1990ların başında yaşandı, F-15 uçaklarının o zaman için geçerli olan kamufle renkleri FS 36320 ve FS 36375tir. 90ların başında yeniden boyaya giren uçaklar boyadan çıktıklarında aynı FS numaralı boyaları taşımalarına rağmen garip olan bir durum vardı: uçağın renk tonları değişikti. Oysa ki boyayı yapan firmanın elinde kimyasal karışımlar bulunmakta idi ve herşey kitabına uygundu, tek bir ana ve onu takip eden diğer farkla: boya işi için yeni bir şirket seçilmişti ve bu şirketin boyaları hazırlamakta kullandığı maddeler değişikti! Karışım aynı fakat pigmentlerin kimyası değişik olduğu için renk tonları belirgin şekilde değişik ortaya çıkmıştı.
Aynı durum yıllar önce Almanlar içinde geçerliydi! RLM (Reichs Luft Ministerium) standardizasyona giderek bir yönerge yayınlamış ve teknik olarak boya konusunda bir tekeli yakaladıktan sonra çeşitli firmalar bu tekel doğrultusunda boya üretmeye başlamışlardı.Her uçak üreticisinin seçmiş ve anlaşmış olduğu bir boya üreticisi vardı. Her uçak üreticisi boyayı o firmadan alır ve uçaklarını teknik yönergeye uygun bir şekilde boyardı. Savaşın başlangıcında herşey yolunda gidiyordu, her ne kadar değişik malzeme kullanılmış olsa bile standardizasyon ilkesi işe yaramış ve göze çarpan ciddi bir değişiklik oluşmamıştı.
Fakat savaşın sonuna doğru daha da karmaşık bir durum ortaya çıktı, zira büyük karışıklık bu zamanlara denk gelmektedir. Sürekli olarak boya hakkında teknik emirlerde değişikliğe başvuran RLM bugün için biz maketçileri zor duruma sokacak duruma sebebiyet vermiştir. Çoğu konuda açık bir emir sistemini uygulayan RLM savaşın ortasında artık RLM 70 ve 71 renklerinin 81 ve 82 renkleriyle değişitirileceğinden bahsetmiş ancak renklerin yeni isimlerini belirtmemiştir ve böylece her üretici firma kendisi bu renkler için değişik isimler kullanmıştır ve dahası onay için gönderilen her renk paternine RLM onay vermiştir. Dolayısıyla her firmanın her renk için belirttiği isim de kabul görmüştür.
Girişi fazla uzatmak istemeden hemen kullanılan boyalar konusuna geçmek istiyorum izninizle.RLM 00 WASSERHELL(SU BEYAZI)*
RLM 01 SİLVER(GÜMÜŞ)*
RLM 02 RLM GRAU(RLM GRİSİ)*
RLM 04 GELB(SARI)*
RLM 05 ELFENBEİN(FİLDİŞİ)*
RLM 11 GRAU(GRİ)*
RLM 21 WEİSS(BEYAZ)*
RLM 22 SCHWARZ(SİYAH)*
RLM 23 ROT(KIRMIZI) *
RLM 24 DUNKELBLAU(KOYU MAVİ)*
RLM 25 HELLGRÜN(UÇUK YEŞİL)*
RLM 26 BRAUN(KAHVERENGİ)*
RLM 27 GELB(SARI)*
RLM 28 WEİNROT(ŞARAP KIRMIZISI)*
RLM 41 GRAU(GRİ)*
RLM 42 GRAU(GRİ)*
RLM 61 DUNKELBRAUN(KOYU KAHVERENGİ)*A
RLM 61 BRAUN(KAHVERENGİ)*
RLM 62 GRÜN(YEŞİL)*A
RLM 62 GRÜN(YEŞİL)*
RLM 63 HELLGRAU(UÇUK GRİ)*A
RLM 63 GRAU(GRİ)*
RLM 64 DUNKELGRÜN(KOYU YEŞİL)*
RLM 65 HELLBLAU(UÇUK MAVİ)*
RLM 66 SCHWARZGRAU(SİYAH GRİ)*
RLM 67 WEİSS(BEYAZ)*
RLM 68 SCHWARZGRÜN(SİYAH YEŞİL)*
RLM 69 DUNKELGRÜN(KOYU YEŞİL)*
RLM 70 SCHWARZGRÜN(SİYAH YEŞİL)*
RLM 70 DUNKELGRÜN(KOYU YEŞİL)*B
RLM 71 DUNKELGRÜN(KOYU YEŞİL)*
RLM 72 GRÜN(YEŞİL)*
RLM 72 MİTTELGRÜN(ORTA YEŞİL)*A
RLM 73 GRÜN(YEŞİL)*
RLM 73 DUNKELGRÜN(KOYU YEŞİL)*A
RLM 74 DUNKELGRAU GRÜNLİCH(YEŞİLİMSİ KOYU GRİ)*C
RLM 74 GRAUGRÜN(GRİYEŞİL)*B
RLM 75 MİTTELGRAU(ORTA GRİ)*C
RLM 75 GRAUVİOLETT(GRİ MOR)*B
RLM 76 LİCHTBLAU(IŞIK MAVİSİ)*C
RLM 76 LİCHTBLAU(IŞIKMAVİSİ) *B
RLM 77 HELLGRAU(UÇUK GRİ)??
RLM 78 HELLBLAU(UÇUK MAVİ)*C
RLM 79 SANDGELB(KUM SARISI)*C
RLM 80 OLİVGRÜN(ZEYTİN YEŞİLİ)*C
RLM 81 BRAUNVİOLETT(KAHVERENGİMOR)*B
RLM 81 OLİVBRAUN(ZEYTİN KAHVERENGİSİ)*D
RLM 81 DUNKELGRÜN(KOYU YEŞİL)*A
RLM 82 HELLGRÜN(UÇUK YEŞİL)*B
RLM 82 HELLGRÜN(UÇUK YEŞİL)*D
RLM 82 DUNKELGRÜN(KOYU YEŞİL)*A
RLM 83 DUNKELGRÜN(KOYU YEŞİL)??
RLM 91 DURALGRAU(DURAL GRİSİ)*ENot: boya isimlerini alındığı kaynaklar:
*= L.Dv.
*A= Dornier
*B= Messerschmidt
*C= Paint-shop Handbook 1944 (Boya bölümü el kitabı 1944)
*D= Blohm&Voss
*E= Lufthansa
??= bilinmiyorYukarıda listelediğim renk isimleri çeşitli firmaların dökümanlarından elde edilmiş isimlerdir. Görülmektedir ki bazı renklerde numaralar aynı olmasına rağmen isimler değişiktir, bizleri sıkıntıya durum burada ortaya çıkmaktadır.
Aslında konunun teknik yönden daha fazla derinliğine inmek istemiyorum, çünkü bu konuda yapılması gerekenler zaten yabancı ülkelerdeki maketçiler tarafından çoktan yapıldı, benim de sizlere yazarak anlattığim bu bilgiler onların ortaya çıkardıklarının özet olarak aktarılması.Bizim için önemli olan daha çok hangi boyanın maketlerin üzerinde kullanılacağıdır.
Dolayısıyla yeni bir başlangıç yapacak olursak...ANA KAMUFLE RENKLERİ:
Polonya’ ya yapılan ani baskınla beraber başlayan Dünya Savaşında konunun ana temasını oluşturan kamufle boyaları Almanlar tarafından sürekli gelişmeye tâbi tutulmuştur.
Kamuflenin görevi üzerinde bulunduğu maddenin bulunduğu ortama uyumunu sağlayarak bir şekilde kolayca fark edilmesini engellemektir. Mantık bundan ibarettir.
Alman Hava Kuvvetleri, Kara Kuvvetleri’ ne bağlı bir şekilde hareket ediyordu, dolayısıyla ilk başlarda kullanılan renkler yeşil ve kahverengi tonları içeriyordu.
Alttan gözükmesini zorlaştırmak içinse gökyüzü rengine yakın bir renk düşünülmüştü.
Yani,
Üst renkler için RLM 61, 62 ve 63
Alt renk içinse RLM 65
(Burada şunu belirtmek isterim; ilk başlarda kullanılan RLM 65 ile sonradan kullanılan -yaklaşık 40-41 sonrası- 65 arasında ton farkı vardır, bu boya üreticisinden kaynaklanan bir durum olmaktan ziyade bilinerek yapılmış bir değişikliktir.
İlk zamalarda kullanılan renk açık bir tona sahipken sonradan kullanılan renk içinde gri tonu da içeriyordu, dolayısıyla ilkine nazaran biraz koyu bir tona sahipti.)
Daha sonra yeni renkler düşünülmüş ve değişik bir kamufle paterni çizilmiştir.
Bu zaman kullanılan renkler ise,
Üst renkler için RLM 70 ve 71
Alt renk için 65
(Burada artık yavaş yavaş koyu tonlu 65 te kullanılmaya başlanmıştır)
İngiltere’ deki savaşla beraber hava üstünlüğünün sağlanması için daha önce gövde altına kadar uzayan kamufle paterni kokpit hizasına kadar çekilmiş ve üst renkler daha açık renklerle de(!) uygulanmıştır; yani,
Üst renkler için RLM 02 ve 71
Alt renk için 65
Bu arada Almanlar Afrikayı da işgal etmeye başladılar ve uçaklarını oraya gönderdiler. Ancak hazırlıksız yakalandıkları için bir çözüm bulmaları gerekiyordu... İtlayan boyalarını kullanmak! İlk zamanlarda kullanılan her uçağın üzerinde İtalyanların kullandığı kahverengi ve yeşil rengi vardır daha sonraları ise RLM 79 ve 80 renklerini kullanmışlardır, alt renk olarak ise RLM 78 (kanımca ilk giden uçakların alt rengi RLM 65-gri tonlu olanı- olabilir)
Aynı zamanda değişik renkler üzerinde de çalışma yapıldı ve gri tonlar kabul görmeye başladı; yani,
Üst renkler için RLM 74 ve 75
Alt renk için RLM 76(Burada bir konudan bahsetmek istiyorum, üretilen uçakların bazıları üretim hattından beneksiz olarak çıkmıştır ,özellikle İngiltere Savaşı sırasında, ve benekler bölüklerde teknisyenler tarafından boyanmıştır. Gri tonlamalara geçildiği zaman ise çoğunlukla fabrikalardan benekli boyanmış halde çıkmışlardır. Bu benekler iki yolla boyanmıştır. Fırça-özellikle ingiltere Savaşında- ya da boya tabancası ile) Tabii gri tonların kullanılması konusunda belirsizlikler de yok değildi, dolayısıyla filolardaki görevliler bazen kendi kendilerine renk karışım yapmak zorunda kalıyorlardı; özellikle İngiltere savaşında ve savaşın sonlarına doğru yapılmış uygulamadır.
Alt rengin 76 olması ile beraber ortaya maketçiler için büyük bir sorun ortaya çıkmıştır. Bazı yerlerde renk mavi tonu açıkça içermekteyken bazı yerlerde tonun çok çok açık bir gri olduğu görülmektedir. Sorun sadece üretici farkı değildir. Sorun boyanın kendi kimyasında bulunmaktadır.
Zamanında kullanılan mavi pigmentler o kadar kalitesizdi ki 76 rengine boyanan uçak kısa bir süre sonra renk değiştiriyor ve açık bir gri halini alıyordu.
Kullanılan mavi pigment hemen uçup gidiyordu ve geriye daha gri bir renk kalıyordu ama ...
Yine hafif mavimsi bir tonla!
Tabii ileriki zamanlarda değişen üst kamufle renkleriyle beraber kullanılmak istenen yeni bir alt renkte aranmıştı. Böylece ortaya değişik tonlarda 76 rengi ortaya çıkmaktadır. Hepsinin tonu birbirinden biraz farklıdır ancak temel olarak renk aynıdır .
Mavi pigmentlerin kalitesizliğinden ve çabuk uçmasından bahsetmişken başka bir renkten bahsetmek istiyorum; RLM 75.
Bu renk ilk atıldığından kısa bir zaman süre sonra ton değiştiriyordu ve değişik üreticilerin boyalarında farklı ton ortaya çıkıyordu. Bazı üreticilerde kırmızı fark edilirken bazılarında kırmızı pigmentler de kalitesiz oluyordu ve daha gri bir ton oluyordu.
Kanımca Messerschmidt için kırmızı tonu içeren bir renk, Focke Wulflar içinse gri tonu içeren renkleri kullanmak daha uygun olacaktır.
Gri renklerin kullanılmasından sonra yeni arayışa girilmiş ve artık yine yeşil renklere dönülmüştür. Kullanılacak yeşil tonlar aynı zamanda RLM’ nin binaları boyamakta kullanacağı renklerin aynısıdır. Önceden de bahsettiğim gibi RLM 70 ve 71 renkleri RLM 81 ve 82 renkleriyle değiştirilmesi uygun görülmüştür ki burada önemli olan 70 yerine 81, 71 yerineyse 82 kullanılacağıdır. Yani, RLM 81 RLM 82’ den koyu olacaktır.
Bunun yanında gri tonlardan tekrardan yeşil tonlara geçerken arada bir geçiş dönemi vardır ki bu geçiş döneminde gri tonlar ağırlıklı olarak RLM 75, 83 ve 76 kullanılmıştır; Dikkat edilirse RLM 74 yerine 83 kullanılmıştır. Şunu hatırlamakta fayda var: 74 içinde yeşil tonu içeren bir koyu gri renk, 83 ise koyu yeşil! Yani 74 kullanımı ile 82 kullanımı arasında düşünce olarak çok büyük bir farklılık yoktur, ancak bazı uçaklarda RLM 83 yerine RLM 82 (açık yeşil) kullanıldığı da görülmektedir. Ek bilgi olarak şunu belirtmem izin verin, bazen RLM 82 ve 83 yer değiştirmiş ve RLM 82 koyu yeşil RLM 83 ise açık yeşil olarak kullanılmışlardır. Yine üretici firma yapımına bağlı olarak; ancak, ne olursa olsun renkler aynı olmakla beraber sadece isimleri ve renklerin yerleri değişmiştir.
Bu yeşil tonların yanında alt renk olarak 76 nın değişik tonlarını üretilmesine devam edilmiş hatta yanlış hatırlamıyorsam savaş hattındaki bölükler kendi renklerini de üretmişlerdir, dolayısıyla ana renge yakın olduğu sürece herhangi bir tonu yakaladığınızda başarıya ulaşmışsınız demektir. Çok az sayıda da olsa bazı uçakların savaşın en sonlarına doğru sarımsı bir mavi gri tona sahip oldukları görülmüştür.
Tavsiyem bir şekilde makedini yapacağınız uçağın siyah beyaz da olsa fotoğrafını bulabilmeniz ve fotoğraftaki ton farklılığına bakarak nasıl renkler kullancağınıza karar vermenizdir. Mesela RLM 70 ve 71 arasında ki fark çok zor belli olmaktadır, hatta bazen tek renkmiş gibi görülmektedir.
RLM 74 ve 75 ile RLM 02 ve 70 renklerine boyanmış iki ayrı uçak aynı fotoğrafta yanayana durduğunda aralarındaki ton farkından hangisinin ne renk boyandığı anlaşılıyor.
Ya da savaş sonunda yeşil tonlara boyanmış bir Bf-109un fotoğrafına baktığınızda büyük olasılıkla renkleri çıkartabiliyorsunuz.
Yakın zamanda bu konuda bir çalışmam olacak; yapacağım, yurtdışında bu çalışmayı yapmış olanların sonuçlarını sizlere aktarmak olacak. Biraz sabrın pek zararı olmaz herhalde J
Sırada renklerin, en kolay temin edebileceğiniz olan Model Masters örneklerinin eldeki boya skalaları ile karşılaştırılması ve uygunluğu...Model Master II:
Bazen Testors olarak adlandırdığımız bu boya markası son olarak(pek tabii bizim için) bazı yeni renkleri serisine kattı; özellikle İkinci Dünya Savaşı renklerini, Alman, Amerikan, Fransız vs...
Seride bulunan RLM renkleriyse sırasıyla şunlar:
Açıklamalar Çok güzel bir örnek Çok güzel bir örnek Çok güzel bir örnek Çok güzel bir örnek Biraz daha kırmızı içermeli Çok güzel bir örnek İçinde biraz daha yeşil olabilirdi, gerçeğinde RLM 02den açık bir renktir. Özellikle 40-41 yıllarından itibaren kullanılan renk için çok güzel bir örnek ancak, diğer tona uygun değil Çok güzel bir örnek İçinde biraz daha yeşil bulundurmalı. İçinde biraz daha yeşil bulundurabilirdi. Çok güzel bir örnek Çok güzel bir örnek Çok güzel bir örnek Çok güzel bir örnek ancak, eskimiş havasını vermek için içine çok çok az kırmızı eklenebilir. Çok güzel bir örnek Biraz daha mavi içermesi gerekir ancak, mavi pigmentin kalitesini gözönünde bulundurursak eskimiş renk için güzel bir örnek Çok güzel bir örnek; özellikle güneşten rengi açılmış havası vermek için uygun bir renk Çok güzel bir örnek Çok güzel bir örnek, siyah ya da beyaz eklenerek değişik varyasyonlardaki tonlar da yakalanır. Çok güzel bir örnek Çok güzel bir örnek not: 2091 ve 2092 renkleri yer değiştirebilirler; yani, 2091 RLM 83, 2092 ise RLM 82 olarak kullanılabilir.
Yukarıda yazmış olduğum renkler özellikle ölçeklendirilmiş renk kuralına uygun renkler, yani renkler daha önceden ölçeğe uygun olarak açık yapılmış, dolayısıyla gözünüze herhangi bir şekilde ters gözükecek bir şey olmayacaktır.
Yapmakta olduğunuz uçağın içinde bulunduğu bütün koşulları göz önünde bulundurarak her türlü eskimeyi yaptıktan sonra zaten ister istemez elinizde
gerçeğe yakın bir renklerde boyanmış bir eser olacaktır, önemli olan tonunun açık ya da koyu olduğu değil aksine rengin doğru olup olmadığıdır.
Umarım biraz daha aydınlatıcı bir fikre sahip olmuşsunuzdur.
Herkese iyi maketler!
Kaynaklar:
*Luftwaffe Colours 1935-1945, Michael Ullmann tarafından yazılmış
*Luftwaffe Colour Chart, Eagle Editions tarafından basılmış, Warnecke&Böhm GMBH&CO. onaylı
*www.109lair.com sayfasındaki bilgi yazıları, Lynn Ritger tarafından hazırlanmış
*JPS Colours sahibi olan Jens Popp ile yapılan konuşmalar
*Bf-109 İn Action, Birinci ve İkinci bölümler, Squadron tarafından basılmış
*Brett Green tarafından yazılmış ve Alman renkleri konusunu içeren geniş kapsamlı araştırma yazısı