ZIS 151:

Zis 151, Sovyetlerin II.Dünya Savaşı sonrasında, ellerine Amerikan yardımıyla geçen Studebaker US6 ve eski Zis 6 kamyonlarını yenilemek ve bu savaşta ortaya çıkan kamyon açıklarını kapatmak amacıyla harekete geçmelerinin sonuçlarından biridir. Temel olarak amaçlanan 5 tonluk, 6X6 şeklinde tüm tekerlerinden çekişli, yük taşıma ve hareket kabiliyeti iyi ve genel maksatlar için kolaylıkla kullanılabilecek bir araç ortaya çıkarmaktı. 1947 yılında 2 numaralı Zamod imeni Stalina (ZIS) fabrikasında üretim başlamıştır. İlk üretilen kamyonların kabinleri tahtadandır, 1948 yılı itibariyle üretimde tamamen çelik kullanılmaya başlanmıştır. 1956 yılı sonrasında, fabrikanın Zamod imeni Likhachva (ZİL) adını almasıyla kamyonların isimleri ZIL-151 olarak da kullanılır olmuştur.

Kamyonlar Sovyetlerin istedikleri her şeyi verebilmişti. Bu sebeple hem sayıca çok üretilmiş, hem de pek çok göreve koşulmuştu. Sovyetlerin memnuniyetine uç örnekler olarak, BM-3 Katyushaların taşıyıcı kamyonlarının veya BTR-152 zırhlı aracının temelinin ZIS-151 olduğunu belirtebiliriz.

Teknik özellikler olarak bakıldığında, araç 6.9 metre uzunluğunda, 2.3 metre eninde ve 2.3 metre yüksekliğindedir. Ağırlık olarak önceleri 4.500 kg civarında olsa da, daha sonra yapılan çeşitli eklemeler ve değişikler ile 5 ton üzerine çıkmıştır.

1958 yılından itibaren üretim ZIL-157 kamyonlarına kaydırılmaya başlanmış, 1965 yılı itibariyle üretim tamamen durdurulmuştur. Buna rağmen ZIS-151 uzun süreler hizmette kalmış, 1990lara kadar Sovyet Rusya’da kullanılmış, eskiyen araçların çoğu ise Üçüncü Dünya Ülkelerine satılmıştır.

ZVEZDA ZIS 151:

ZIS-151 üretme niyetiyle piyasayı araştıran bir modelcinin göreceği şey, 1/35 ölçekte sadece tek bir çarenin olduğu, o da Zvezda ZIS-151. Bu kamyonun bir sonraki nesli ZIL-157 ise Trumpeter firmasında mevcut. Aslına bakarsanız, Sovyetler Birliği kamyonları meraklılarının da çok olacağını düşünmüyorum, ben bile kite ilk “Aaa bu da neymiş?” diye bakıp, Rus araçlarına olan ilgim ve o sıralar askeri kamyonlara olan sevgimin depreşmesinin karışımı sonucu kiti almıştım. Rus ve Uzakdoğu firmalarının ürünlerinin kalitesinin tutarsız olduğunu ve o sıralar Zvezda firmasının yeni palazlanıp ülkemize de yeni girdiğini düşünürsek, iyi bir şans denemesi diyebiliriz. Kutunun içinden ne çıkacağını merak ederek açtığımda oldukça şaşırmıştım. Bu incelemeyle Zvezda kitinin sakladıklarını da sizinle paylaşmayı amaçlıyorum.

İlk baktığımızda, Zvezda ZIS-151 kiti beyaz bir kutuda, kutu kapağında kamyonun bir çizimiyle geliyor. Bu haliyle ilk görüşte Tamiya firmasını andırıyor. Kutu üstten açılan cinsten, yandan açılanlardaki parça kaybolma sorununu en aza indirgiyor. Bu özelliği ile Zvezda’ya buradan bir artı puan. Bakalım kutunun içinden neler çıkacak?

Kutuyu açtığımızda, karşımıza büyük bir kalabalık çıkıyor. İlk bakıldığında, bir Rus firmasından orta boyda bir askeri araç için bu kadar çok parça verilmesi insana ilginç geliyor. Parçalar, ne yazık ki Tamiya’nın yaptığı gibi özenli naylon paketlerde değil, açıktalar. Bu da aradan bir şeyin düşüp kaybolması veya ıslak çıkartmaların bozulmasına sebep olabilir. Ne yazık ki paketlemeye buradan da bir artı vermek mümkün değil.

Kitin planı, saman kağıtta yaklaşık bir A3 kağıt boyutunda. İngilizce açıklamalara yer verilse de, hakim olan dil Rusça. Açıklama derseniz, parçaların birbirine takılacakları yerler “doğrusal” olarak gösterilse de, belirli yerlerde “Takın oraya hadee” zihniyeti var, kabinin toplanmasındaysa “Şaşı bak şaşır” veya “labirente gir okları takip et” düşüncelerini fark etmek mümkün. Kısacası neyi nereye takacağınıza dikkatle bakın, deneyin, kontrol edin, tekrar dikkatle bakın. Parça numaralandırılması veya yerleştirilmesiyle ilgili birkaç hata varsa hiç şaşırmam doğrusu. Ne diyelim, ya Ruslar içgüdüyle (veya bir şişe votkadan sonra) plana falan bakmadan maket yapabiliyor… veya plan işini biraz sallamışlar. Eksi puanı hak ediyor.

Kutunun devamında ise 3 plastik parça içeren çerçeve, 1 şeffaf parça çerçevesi ve aracın vinilden verilmiş lastikleri var. Tabii bir de ıslak çıkartmalar. İlk bakışta parçalar iyi görünüyor. Detay olarak göze hitap edici, yine de bir çok parçanın etrafındaki ufak çapaklar üretim esnasında sıkıntı yaratabilir. Parçaların bazıları olması gerektiğinden kalın ve belirli parçalarda bir “kabalık” göze çarpıyor. Kitin üretim teknolojisi anlaşılan aynı dönemlerde çıkan diğer firmaların ürünlerine göre biraz eski. Yine de ilk bakışta inanılmaz sorunlu yerler görünmüyor. Hatta tahta olan parçalardaki tahta detayları atlanmadan işlenmiş, yürür aksam ise oldukça detaylı verilmiş. Can sıkabilecek bir nokta daha, pek çok yerdeki enjeksiyon delikleri. İlk bakışta yine çok önemli parçalarda ve dış yüzeylerde sırıtanları olmasa da, sayılarının çokluğu böyle bir olasılığı arttırıyor. Aynı zamanda, kapıların içlerinde olması da kapısını açık yapmak isteyecek birinin canını sıkabilir. Genel bir yorum yapmak gerekirse, adam olur ve güzel olur… Fakat bir efsane beklemeyin.

Toplamda 3 plastik çerçevede 261 parça var. Parçalar biraz karmaşık olarak ayrılmış, bir çerçevede kasanın parçaları ağırlıktayken, diğer iki tanesinde yürür aksam ve gövde parçaları karışık olarak verilmiş.

Ufak bir detay fotosu (Ayrıca not, kabinin yan basamakları tahta verilmiş, bu da erken dönem kamyonlardan birini yapabiliyoruz anlamına geliyormuş):

Kitin bize bir sürprizi de içinden çıkan üç tane şekli kayık ibiş. Zvezda not tutan, bayrak sallayan ve caka satan Russkiler vermek istemiş ama kutudan çıkanlar Russkiden çok ibiş olmuş. Detayları biraz kaba, ama asıl mesele yüzleri. İlla kullanacaksanız kesinlikle kafalarını değiştirin, bir tanesi idare eder ama diğer ikisindeki ifadeleri dünyada görmeniz pek mümkün değil. Eksi puan. Kamyonun geneline etkisi düşük olsa da, heveslendirmeselermiş kardeşim.

Şeffaf parçalar çok iyi durumda. Düzgün korunmadan paketlenmelerine rağmen bendekilerde önemli çizikler, kırıklar, çatlaklar yok. Ayrıca çerçeveden ayıracağınız yerler çok iyi seçilmiş ve asla görünmeyecek olan kenarlardan bağlantılar yapılmış. Şeffaf parçalar düzeltme ve iz temizleme derdi yaşatmayacak gibi. Makete katkısı açısından büyük bir artı.

Vinil lastikler pek güzele benzemiyor. Öncelikle aşırı sertler, takarken sorun yaratabilir. Muhtemelen basılırken içlerinde hava kabarcıkları kalmış, bu yüzden yüzeyleri pütür pütür. Malzemenin tinere veya boyaya ne tepki verebileceği ise tamamen meçhul. Denemek ve görmek lazım, ama dikkat edin bütün lastiklerinizi kaybedebilirsiniz… Eksi puan.

Gelelim ıslak çıkartmalara… Hmmm... Evet bir sorunumuz olduğu ortada. O kadar kalın görünüyorlar ki, dosya kağıdından çıkartma yaparsak herhalde bu kadar olurdu. Bunları kullanmanız durumunda çile çektirmesi çok olası. Bulabiliyorsanız başka bir yerden ıslak çıkartma bulup kullanın. Eksi puan.

Tekrar özetlemek gerekirse,

Artıları;
+ Uygun Fiyat
+ Plastik kalitesi
+ Parça sayısı
+Üstten kutu kapaklama
+Rus standartlarına göre temiz kalıplama, göz dolduran parçalar
+Detaylı yürür aksam, detaylı parçalar
+Modelci düşünülerek üretilmiş şeffaf parça çerçevesi
+ Kamyon meraklıları için, bitince göz dolduran bir parça

Eksileri;
-Parçaların naylon torbalarda olmayışı, yetersiz koruma
-Yetersiz yapım planı
-Kalitesi düşük vinil lastikler
-Kutudan çıkan ibişler
-Oldukça kalın görünüşlü ıslak çıkartmalar
-Geneldeki ince çapak ve belli parçalardaki kalınlık sorunu

Toparlarsak, Zvezda kiti uygun fiyatıyla, uğraşmak isteyecek ve özellikle kamyon seven bir modelciyi memnun edecektir. Biraz sabır ve biraz da malzemeyle ortaya güzel bir araç çıkarmak mümkün. Yine de Zvezda ZIS-151 “Herkesin elinde bir tane olmalı, her modelci yapmalı!” dedirtecek veya efsaneleşecek bir kit değil, uyarmadı demeyin. (Ne kadar ekmek -bkz. Fiyatı-, o kadar köfte prensibi)

DİPNOT : ZIS-151 hakkında genel bilgi için büyük ölçüde internet ansiklopedisi Vikipedi’den faydalanılmıştır.